Riha Barosu ve Adil Yargılanma Hakkına Erişim Derneği'nin (AYHED), Avrupa Birliği (AB) Türkiye Delegasyonu işbirliğiyle yürütülen "Riha bölgesinde insan hakları ihlallerine karşı hukuki mücadele kapasitesinin geliştirilmesi" projesi verilerine göre, Riha'da 2024 ve 2025'in ilk 9 ayında toplam bin 260 kadın şiddet gördü, 859 çocuk istismar edildi. Veriler, proje kapsamında kurulan çocuk cinayetleri, istismarında çalışma yürüten "Çocuk Hakları Komitesi",  şiddet gören kadınlar, kadın cinayetleri ve cinsel suçlar konusunda çalışan "Kadın Hakları Komitesi", işkence ve kötü muamele ele alan "İnsan Hakları Komitesi 1" ve dışlanmış gruplara karşı nefret suçlarına odaklanan "İnsan Hakları Komitesi 2'nin" tarafından toplandı. 

 

Etkin savunuculuk kapsamında pilot bölge olarak Riha'da uygulanan projede, hak ihlallerini izleme ve arşivleme uzmanı olarak çalışan Avukat Gökhan Dayık, ilk hedeflerinin Riha yerelinde dijital arşivleme sistemi kurmak olduğunu belirtti. Dayık, kentte yaşanan tüm hak ihlallerinin dijital ortamda muhafaza edilmesi ve bu kayıtların sistematik bir şekilde tutulmasını sağlamaya çalıştıklarını söyledi. Proje kapsamında yine kentte bulunan sivil toplum örgütlerine eğitim vermeyi hedeflediklerini vurgulayan Dayık, belirledikleri 4 ana başlıkta kurulan komitelerin raporlama yaptıklarını dile getirdi. Araştırma yapmak amacıyla kurulan komitelerin verilerini medya taraması, sivil toplum örgütlerine yapılan başvurular, Riha Barosu'nun kadın, çocuk, iltica ve insan hakları komisyonlarına gelen verilerden oluşturduklarını ifade eden Dayık, her komitede 10 avukatın görevlendirildiğini belirtti.

 

 

'BİN 260 KADIN ŞİDDET GÖRDÜ, 9'U HAYATINI KAYBETTİ'

 

Kadın Hakları Komitesi'nin çalışmalarına değinen Dayık, "Kadın Hakları Komitesi tarafından yapılan çalışmalar sonucunda 2024 yılı içinde kadınlara yönelik 708 şiddet vakasının olduğunu tespit ettik. 2025 yılının ilk 9 ayında ise 552 kadının kadın sığınma evlerinden yararlandığını tespit ettik. 2025'te kadına yönelik şiddet vakalarına tam olarak erişemedik, fakat bizzat bizim takip ettiğimiz 40 vaka oldu. Bu 40 şiddet vakasında 9 kadın yaşamını yitirdi" ifadelerini kullandı.  

 

'859 ÇOCUK İSTİSMARI VAKASI YAŞANDI'

 

Çocuk Hakları Komitesi tarafından yapılan çalışmalarına ilişkin bilgileri paylaşan Dayık, "2024 Ocak'tan bu yana 859 çocuk istismarı vakasının yaşandığını tespit ettik. Bu verileri Riha Barosu tarafından yapılan görevlendirmeler üzerinden elde ettik. Bu 859 vakanın 224 tanesi takipsizlik ile sonuçlanmış. Takipsizlik verilen dosyalardan farklı tarihlerde olan ve rasgele seçtiğimiz 23 dosya üzerinde yaptığımız incelemelerde 8 tanesinin şikayette bulunmadığı gerekçesiyle takipsizlik verildiğini, 9 tanesinde cezai ehliyet yokluğundan, 4'ünde ise delil yetersizliğinden takipsizlik verildiğini gördük" diye konuştu. 

 

Çocuklara karşı işlenen eziyet ve şiddet olaylarını yakından takip etmeye çalıştıklarını ifade eden Dayık, "Bu süreçte Bozova ilçesinde bir çocuğa işkence uygulandığı ve bu işkence sonucunda çocuğun yaşamını yitirdiğini tespit ettik. Yine bir okulda hademenin öğrencinin üzerinde sigarasını söndürdüğü bir vaka yaşanmıştı. Bunlar kamuoyuna yansıdı, fakat genelde çocukların maruz kaldığı şiddet vakalarının tespiti zor oluyor. Bu konuda çalışmalarımızı sürdürüyoruz" diye belirtti. 

 

'KOLLUK TARAFINDAN 80 İŞKENCE VAKASI YAŞANDI'

 

İşkence ve kötü muamele konusunda çalışmalarını sürdüren İnsan Hakları İhlali 1 Komitesinin de çalışmalarını anlatan Dayık, "İşkence ve kötü muamele dediğimiz şey, kolluğun ya da kamu görevlilerinin vatandaşa yönelik gerçekleştirdiği eylemden kaynaklanandır. Yani vatandaşın vatandaşa işkence yapmak gibi bir durumu söz konusu olmuyor. Zaten bu durum yasa da işkence olarak değil de eziyet olarak tanımlanıyor. 2024 yılından bu yana bizim tespit ettiğimiz 80'e yakın işkence ve kötü muamele vakası var. Bu vakalar hala sonuçlandırılmadı" şeklinde konuştu.

 

Dayık, dışlanmış gruplara yönelik hak ihlalleri konusunda çalışan İnsan Hakları İhlali 2 Komitesinin çalışmalarının henüz sürdüğünü bu konudaki verileri önümüzdeki süreçte yayınlayacakları raporlarda paylaşacaklarını söyledi. 

 

ÇALIŞMA SONUÇLARI 4 RAPOR OLARAK KAMUOYUNA AÇIKLANACAK

 

Bir bütünen sürdürdükleri çalışma sonucunda 4 ayrı rapor hazırlayacaklarını ve sonuçları kamuoyuyla paylaşacaklarını kaydeden Dayık, "Bu çalışma sonucunda yaşanan insan hakları ihlallerine çözüm üretmek istiyoruz. Yapacağımız tespitlerle nasıl bu ihlalleri daha aza indirilebiliriz tartışması yürüteceğiz" diye ekledi. 

 

MA / Ömer Akın