Anadil çalıştayı: Güvence için yeni bir anayasa yapım sürecine girilmeli

img
AMED – Eğitim-Sen’in “Anadilde eğitimde çözüme doğru: Olanaklar, engeller, öneriler” çalıştayının ön raporunda, demokratik eğitim modelinden bahsedilerek, “Anadilinde eğitim hakkının bütün yurttaşlar arasında eşit bir nitelik kazanması için yeni bir anayasa yapım sürecine girilmeli” denildi. 
 
Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası’nın (EğitimSen) Amed şubelerinin düzenlediği ve 2 gün süren, “Anadilde eğitimde çözüme doğru: Olanaklar, engeller, öneriler” çalıştayının sonuç bildirgesinin ön raporu açıklandı.
 
‘DEMOKRATİK EĞİTİM HAKKI’
 
Raporu, Eğitim-Sen Amed şubesi üyesi Stran Jiyan okudu. Eğitimin, bireyin insan olmaktan kaynaklı sahip olduğu temel haklardan biri olduğuna dikkati çeken Stran Jiyan, hakların erişilebilir ve faydalanılabilir olduğu ölçüde anlamlı ve değerli olduğunu vurguladı. Tekçi devlet yapısının farklılıkları yok sayan ve ortadan kaldırmaya çalışan anlayışı, bireylerin eğitim hakkının tam ve yetkin kullanımı önünde ciddi engeller oluşturduğuna işaret eden Stran Jiyan, “Oysa ki bireyin hem yerel hem de evrensel yasal düzenlemelerin güvencesi altında eğitim alma, öğrenme-öğretme ve kendini gerçekleştirme taleplerini karşılama sorumluluğu devlete aittir. Devletin tüm bireyler için demokratik eğitim hakkı sunması ve bu hakkın kullanılmasını sağlaması demokratik hukuk devletinin başlıca görevlerindendir” diye kaydetti.  
 
Türkiye siyasi gündeminin, uluslararası siyasi konjonktürün, Kürt halkının mücadelesi ve iç toplumsal ihtiyaçların zorlaması ile tekrardan Kürt sorunun barışçıl çözümünün imkânlarının konuşulduğu bir sürece girildiğini belirten Stran Jiyan, “Bir emek örgütü, bir sivil toplum örgütü olarak, Eğitim-Sen ’in de çözüm arayışlarına katkı sunmak için kendi mücadele alanından doğru, anadilinde eğitimin toplumsal barışa katkısı üzerine derinlikli bir tartışma yürütmesi bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmıştır. Dil, kültür, edebiyat, bilim, hukuk, siyaset alanlarının da ortaklaştığı geniş bir çalıştayda dil hakları üzerine yapılan değerlendirmeler ve öneriler sürece ışık tutacak nitelikte olmuştur. İki gün süren çalıştayımızda temel odak sorun noktaları belirlenmiştir. Hukuk(anayasal düzenlemeler), pedagoji, dünya deneyimleri ve ‘alternatif demokratik eğitim modelimiz ne olmalı?’ üzerine oluşturduğumuz odak çalışmalar sorunların etkili bir şekilde tartışılmasına zemin hazırlamıştır” ifadelerini kullandı.
 
1982 ANAYASASI
 
Stran Jiyan, “Bu bağlamda Osmanlı imparatorluğundaki kısmi ademi merkeziyetçi yapısının halkların kültürel yapılarının korunmasında kısmen etkili olduğu söylenebilir. Ancak 19. Yüzyıldan itibaren başlayan merkezi yapının güçlendirilme çabası ile beraber başta Kürtler olmak üzere diğer halklar hem idari hem kültürel açıdan baskı altına alınmış, 1924 anayasası ile birlikte merkezi yapı mutlak kılınmış, tüm halk ve inançların tüm hakları ret edilmiş veya kullanımı imkânsız hale getirilmiştir. 12 Eylül darbesi ürünü olan 1982 anayasası ile Türkçülük etrafında geliştirilen imha, inkar politikaları anayasaya ‘değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif dahi edilemez’ maddeler olarak eklenmiştir. Böylelikle Kürtler ve diğer öteki sayılan kesimlerin haklarının tartışılması fiili olarak yasaklanmıştır” dedi. 
 
TÜRKİYE’NİN SÖZLEŞMELERE KOYDUĞU ÇEKİNCELER 
 
Anadilinde eğitim hakkı kapsamında 2000’li yıllarda AB üyelik süreci ile beraber tartışmalar yaşandığını, ancak anadilinde eğitim hakkının hayata geçmesi konusunda devletin çekincelerinin ortadan kaldırılmadığını hatırlatan Stran Jiyan, “Türkiye Anadilinde eğitim hakkının içini boşaltmak ve tartışmaları kısır bir döngüye sokmak amacıyla sadece ortaokullar ile sınırlı olmak kaydıyla seçmeli Kürtçe dersini müfredata almıştır. Ancak bu adımın gereklerini dahi yerine getirmemiştir. Türkiye anadilinde eğitim hakkı veya olanağını içeren tüm uluslararası sözleşmelere çekince koymakta veya uygulamamaktadır” şeklinde konuştu.
 
‘DİLİN CANLANDIRILMASI GEREKMEKTEDİR’
 
Dilin, devlet için kontrol aracı ve politik bir güç aracı olduğunun altını çizen Stran Jiyan, “Anadilinde eğitim yoksunluğu birey ve toplum içinse travmatik sonuçları olan bir baskılama şeklidir. Anadili ret eden asimilasyonist uygulamalar bireyin zihnine kayyum atamaktır. Anadilinde eğitim hakkı elinden alınanların eğitim-öğretim sistemi dışına çıkması çok daha olasıdır. Bu da dolaylı olarak kamusal alanın dışına itilmeyi ekonomik faaliyetlerden uzaklaşmayı getirir.  Kamusal alandan uzaklaştırılan dil zayıflamaya mahkum edilmekte ve itibar kaybına uğramaktadır. Kamusal alanda canlandırılan dil prestijini ve saygınlığını yeniden kazanacaktır. Anadilinde eğitim hakkının yasal ve hukuki olarak bazı güvenceler altına alınmasının asimilasyon sürecini ortadan kaldırmada tek başına yeterli olmadığı tespitini yapmak gerekmektedir. Dil hakkının güvence altına alınabilmesi için o dilin canlandırılması gerekmektedir. Bu nedenle Kürt halkının anadilinde eğitim hakkına her aşamada güçlü sahip çıkması, konuşulur hale getirmesi, konuşulacak alanları oluşturması, sosyal değer ve dil kullanım araçlarını oluşturması gerekmektedir” ifadelerini kullandı.
 
“Başta Kürtler olmak üzere bütün toplumsal kesimlerin öncelikle kendi zihin yapılarını ve toplumsal varlıklarını inşa etme sürecini planlama, sürdürme ve tamamlaması gerekmektedir” diyen Stran Jiyan, “Asimilasyon sürecinde egemen dil dışında anadiline sahip olanlara kendi dil ve kültürlerinin daha alt statüde, değersiz olduğu hissettirilir. Lehçeler açısından Kurmanci lehçesinin yaşadığı sorunların daha tehlikeli bir biçimde Kırmançki lehçesi yaşamaktadır. Lehçenin isimlendirilmesi bile bir problem teşkil etmekte 4 farklı adlandırma şekli bulunmaktadır. Lehçenin kullanılması anlamında basın yayın ve materyal geliştirme konusunda çok büyük eksiklikler bulunmaktadır. Kürtçenin lehçelerinin demografik ve coğrafik dağılışlarının tespiti ile ilgili bir çalışmanın yürütülmesi gerekmektedir. Kürtçenin tüm lehçeleri ile bütünlüklü olarak düşünülmesi, her lehçenin özgün sorunlarının tespiti, dilin canlandırılması önündeki engellerin kaldırılması gerekmektedir. Her lehçenin Eğitim dili olarak kullanımının sağlanması için kapsayıcı ve bütünleyici uygulamalar hayata geçirilmelidir” diye belirtti. 
 
KADIN ÖZGÜRLÜKÇÜ PERSPEKTİF 
 
Anadilin kullanımı meselesine kadın özgürlüğü perspektifinden bakmanın hem tarihsel hem de sosyolojik açıdan en doğru sonuçları vereceğini dile getiren Sitran Jiyan , “Bu açıdan bakıldığında Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren özellikle kız çocuklarının yatılı bölge okullarında anadillerinden uzaklaştırılmasıyla anadilin asimile edilmesi amaçlanmakta öte yandan anadiline dayalı kadın kültürünün asimile edilmesini de hedeflemektedir. Tekçiliği dayatan ve anadilini tümden unutturmaya çalışan yatılı, pansiyonlu, taşımalı eğitim yerine çocuğun ulaşabileceği aile katılımına imkan verecek eğitim mekanları kurulmalıdır. Pozitivizmin yücelttiği cinsiyetçi ideoloji yaşamın her alanında olduğu gibi eğitim mekanlarında da mahkum edilmelidir. Bunun yerine kadınların ve erkeklerin birlikte eşit, özgür, özerk, uyumlu ve üretken ilişki yaşayacağı özgür eş yaşam ilişkileri esas alınmalıdır. Bu anlamda Anadil ve kadın bakış açısı en temelde öğrenmenin ekolojik demokratik ve kadın özgürlükçü boyutunu bütünlüklü olarak hedeflemektedir” ifadelerini kullandı. 
 
DEMOKRATİK EĞİTİM MODELİ 
 
Tüm bu değerlendirmeler ışığında demokratik eğitim modelinin, demokratik ulus anlayışı ile hazırlanması gerektiğini vurgulayan Stran Jiyan, şunları söyledi: “Bu nedenle merkezi ve demokratik uygarlık tanımlarının bu perspektif ile yapılması önemlidir. Eğitimin; özgürlük bilinci, hakikat arayışı, kendini bilme gibi kavramları esas alan, özgür, ekolojik ve cins özgürlükçü bir anlayış ile hazırlanması gerekir. Cinsiyet özgürlükçü, demokratik, anadilinde eğitim modelinde karar süreçlerinde öğrencilerin katılımı, toplumcu akademilerin, özerk eğitim meclislerin oluşturulması elzemdir. Demokratik eğitim modelinde öğretmenlerin demokratik uygarlık anlayışına sahip olması da gerekmektedir. 
 
Sonuç olarak, anadilinde eğitim hakkının bütün yurttaşlar arasında eşit bir nitelik kazanması için yeni bir anayasa yapım sürecine girilerek bu yasaların güvence altına alınması sağlanması gerekmektedir. Anayasayı toplumsal tüm kesimlerin ortak ruhundan oluşan bir konsensüs niteliği taşıması gerçek bir güvence olacaktır. Bu nedenle oluşturulacak anayasanın temel aktörlerinden olan devlet mekanizmasının anadilinde eğitimin parçalanmaya veya bölünmeye yol açacağına dair travması aşılmalıdır.”
 
 

Diğer başlıklar

16/06/2025
15:36 Gençlik örgütleri sosyalist mücadeleyi tartıştı
15:24 15-16 Haziran'ın 55'nci yıldönümü: Hiçbir kuvvet örgütlü işçiyi yenemez
15:20 HDK Eşsözcüsü eylemdeki KRT TV çalışanlarını ziyaret etti
15:02 Erdoğan, Pezeşkiyan ile görüştü: Müzakereye dönün
15:01 KESK'ten alternatif toplu iş sözleşmesi masası kurma kararı
14:51 DBP: Çözüm ve barış için kararlı bir mücadele gerekli
14:16 Makilik alanda yangın
13:31 Temelli: Meclis'te komisyon kurulması öncelikli görevimiz olmalı
13:00 EMEP: Örgütlenme ve toplu pazarlık önündeki engeller kaldırılsın
12:46 Gözaltındaki gazeteciler adliyeye sevk edildi
12:44 Belediyeden içme suyu projesi için kampanya
12:29 İmamoğlu duruşması: Cumhurbaşkanı adayı olduğum için buradayım
12:14 ‘Savaşı bitirin’ çağrısı yapan İranlı sosyolog tutuklandı
12:05 Cari açık Nisan ayında 7,9 milyar dolar oldu
12:03 DEM Parti Eş Genel Başkanları, İmamoğlu ve Kaya'yı ziyaret edecek
11:30 32 yıllık tutsağın tahliyesi 8’inci kez ertelendi
11:12 Trump: Anlaşmanın zamanı geldi
11:09 Üniversite öğrencisine ‘İmamoğlu’ eylemlerinden 4 ayrı soruşturma
11:08 Hasta tutsak savcı kararına rağmen ATK'ye sevk edilmiyor
10:58 Tutsak Canan’ın tahliyesine 6 ay engel
10:33 İkizköylülerden, Çevre Kanunu’ndaki yeni düzenlemelere tepki
09:39 Süryani Dernekler Federasyonu Başkanı: Sürece katkı sunmak istiyoruz
09:06 Ev işçisi Zeynep Ayvalıtaş: ILO 189 imzalansın
09:05 Sema’sız 27 yıl: İrade başka bir şey
09:04 Hasta tutsak yakınları: Tahliyeleri önündeki engeller kaldırılsın
09:03 Deniz Poyraz katledileli 4 yıl oldu: Unutmayacağız
09:01 Mezar taşı tahrip edildi: Kardeşlik isteniyorsa saldırı engellenmeli
09:00 16 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
08:40 Karşılıklı saldırılar 4. gününde: Enerji tesisleri hedefte
15/06/2025
23:53 İran'ın İstihbarat Başkanı öldürüldü
23:34 BM’den İsrail ve İran'a çatışmaları sona erdirme çağrısı
23:30 Bafil Talabani, İran’a yönelik saldırıyı kınadı
23:03 7’nci Ma Music Günleri konserlerle son buldu
22:05 Irak'tan sınırlı uçuş kararı
21:10 İstanbul'daki Wanlılardan şenlik: Barış için adımlar atılmalı
20:27 İsrail, İran'ın Meşhed Havalimanı'na saldırdı
20:21 Xelfelî Kitap Günleri'ndeki yayınevlerinden kütüphane için destek
19:41 Reuters: İran'a düzenlenen saldırıda 14 nükleer bilim insanı öldürüldü
19:23 Erdoğan, Trump ile telefonda görüştü
19:19 Ethem Sarısülük mezarı başında anıldı: Mücadelesini yaşatacağız
19:01 İHD Ankara Şubesi'nin genel kurulunda barış konuşuldu
18:51 Türkiye’nin saldırılarına tepki: Süreci bozmaya dönük eylemlerdir
18:12 Plastik fabrikasındaki yangın kontrol altına alındı
18:05 İzmir’de yürüyüş: Hak almanın yolu topyekun direniştir
17:48 Sebahat Tuncel: Devlet adım atarsa üçüncü aşamaya geçilir
17:39 Trump: Yakında İsrail ve İran anlaşmaya varacak
17:34 ‘Gençlik ve Demokratik Toplum’ konferansında birleşik mücadele vurgusu
17:17 Limter-İş’ten ‘15-16 Haziran Direnişi’ paneli: Mücadeleyi birleştirmeliyiz
16:42 Êlih'te balkon çöktü: 3 kişi hayatını kaybetti
16:40 HDK Seyfo’da yaşamını yitirenleri andı
16:27 Ege'nin birçok kentinde yangın
16:18 ‘Umut hakkı devlet için önemli bir adımdır’
15:58 Göç Haftası: Yakılan evlerimizi, gasp edilen haklarımızı istiyoruz
15:39 Fransa, İngiltere ve Almanya’dan İran'a müzakere teklifi
15:18 Marksist Okul'dan Wan’da panel
14:39 ‘Dünyada yaşananlar dönüşümün işareti’
14:30 Yeşil Sol Parti PM toplantısını gerçekleştirdi
14:15 İstanbul’da boş arazide erkek cenazesi bulundu
14:04 Göç yolunda kadın ölümlerinde artış
12:44 Dêrsim'de temiz çevre için farkındalık etkinliği
12:34 Amed Ekoloji Meclisi kuruldu
12:13 Mîdyad’ta Süryanilerle buluşuldu: Öcalan'ın felsefesi birlikte yaşamı sunuyor
12:10 DEM Parti Gençlik Meclisi’nden çocuklar için etkinlik
10:48 Bursa’da bir kadın katledildi
10:26 İsrail-İran çatışmasında 3'üncü gün
10:07 Ortadoğu Uzmanı Özkan: Çözüm savaş değil demokratik sistemin oluşması
10:05 Trump’tan tehdit: İran saldırırsa tüm askeri gücümüzü kullanırız
09:38 Bir tarih ve bellek olarak Sakê köyü
09:25 KDP’nin tutukladığı PKK’lilerin aileleri: Çocuklarımızdan haber almak istiyoruz
09:20 Wan Barosu Başkanı: ‘Terörsüz Türkiye’ söyleminden artık çıkılmalı
09:17 Kürt siyasi partiler Abdullah Öcalan'la görüşmek istiyor
09:12 Welîd Çolî: İsrail-İran saldırıları güç savaşıdır
09:09 Jin derginin 120’nci sayısı yayında
09:09 Hücrede tutulan Fırat Erbağa için duyarlılık çağrısı
09:08 Çatışmalı süreçte çocuklarını yitiren aileler: Barış dilde başlar
09:07 Gabar'da ekolojik tahribatın yeni görüntüleri
09:05 Koçerler için çukurlu, askeri üs bölge için betondan yol
09:02 Ateşkes sürerken HPG'li kardeşini yitirdi: Saldırılar güven kırıyor
09:00 15 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
07:49 Adana’da Abdullah Öcalan'ın posteri asıldı
14/06/2025
23:41 İran’dan İsrail’e yeni füze saldırıları
23:13 İran: 10 İsrail savaş uçağını düşürdük
23:10 İsrail'den İran'ın 6 kentine saldırı
23:06 Tetwan’da 16 gün sürecek olan festivalin tanıtımı yapıldı
22:35 İngiltere’den Ortadoğu’ya askeri takviye kararı
22:29 İsrail'de OHAL uzatıldı
22:26 Erdoğan, Trump ile telefonda görüştü
22:21 Mezopotamya Vakfı, kongresini gerçekleştirdi
22:12 Suriye'de Mürşidi gençlerin katledilmesine karşı binlerce kişi alanlara çıktı
22:07 Qaîm Sınır Kapısı yeniden açıldı
21:07 İsrail, İran'da gaz sahasını hedef aldı
21:02 Xelfelî’de Kitap Günleri 3’üncü gününde
20:58 İran, İsrail'e ait 3 İHA'nın düşürüldüğünü duyurdu
20:10 Ma Music Günleri 3’üncü gününde: Çocukları müziksiz bırakmayacağız
19:59 Depremin 28’inci ayında adalet çağrısı
19:45 Şirnex’te yüzlerce kişi çocuklar için yürüdü
19:32 Erdoğan, Pezeşkiyan ile telefonda görüştü
19:26 ABD-İran görüşmesi iptal edildi
19:19 Önder'in anısına uçurtma şenliği
19:15 Ankara’da engelliler hakları için yürüdü
19:07 Wan'da Kaytan ve Altun için anma
18:54 Zelenskiy: Ortadoğu'da gerilim tırmandığında İsrail'e yardım artıyor
18:23 Ekinci’nin taziyesine kitlesel ziyaret
18:17 Aleviler Barış ve Demokratik Toplum Çağrısı’nı tartıştı
17:52 Amed’de uyuşturucuya karşı yürüyüş: Tedbir almak zorundayız
17:39 MGK'den Gazeteci Perihan Erkılınç için dayanışma çağrısı
17:22 Xana Axpar’da traktörün altında kalan işçi yaşamını yitirdi
17:22 Sağlık Çalıştayı: Kadının öz bilgisine kulak verilmeli
17:01 ‘Köye dönüş haktır engeller kaldırılsın’
16:59 Kürt siyasi parti ziyaretlerinde Kürtlerin birliği ön plan çıktı
16:38 Adana'da 'Direnişten Geleceğe 15-16 Haziran' Sergisi
16:28 Kıbrıs paneli: Adada barışçıl bir gelecek nasıl mümkün olabilir?
16:19 DBP: Cinsel istismarla ahlaki politik toplum değerleri hedef alınıyor
15:53 PJAK’dan İran açıklaması: Özgürlük halkın demokratik mücadelesindedir
15:23 İsrail’in saldırıları sürüyor: 3 bilim insanı öldürüldü
15:18 İHD Wan’da ve İzmir'de kongreye gitti: Öcalan’ın çağrısını sahiplenelim
15:16 Hayati tehlikesi bulunan tutsaklara özgürlük çağrısı
15:11 3 kentte Altun ve Kaytan anması
14:50 Zeyrek'in ölümüne dair 3 tutuklama
14:47 Bayındır: Saldırgan tutumdan vazgeçilmeli
14:31 İzmir ve Aydın'da orman yangını
14:03 Tutsak kadınlara dayanışma kartları
13:49 KHK eylemi: Ülkeye barış gelmeli
13:38 TTB’den 'savaşı durdurun' çağrısı
13:20 Kayıp yakınlarından yüzleşme çağrısı
13:02 Tahliyesi 5 kez ertelenen İşçi tahliye oldu
12:28 Şenyaşarlar anması: Barış için adım atılmalı
12:27 Cumartesi Anneleri 1055'inci haftada Nurettin Çur'un akıbetini sordu
12:21 İsrail'in Tebriz'e saldırısında 2 komutan öldürüldü
11:58 Bakırhan: Öcalan'ın Kürt liderlerle görüşmesi sürece katkı sunar
11:57 İran: Müzakerelere katılıp katılmayacağımız belli değil
11:12 Dernek başkanı silahlı saldırıda yaşamını yitirdi
11:00 15 kentin baro başkanı süreç gündemiyle Ankara’ya gidecek
10:50 Gerry Adams'tan Öcalan'a destek: Özgürlüğü hayati önemdedir
10:29 İran'da yeni Genelkurmay Başkanı atandı
10:08 İran Hürmüz Boğazı'nı kapattı
10:07 Şirnex’teki cinsel istismara ortak tepki: Failler cezalandırılsın
10:01 Gurbetelli Ersöz Kadın Gazetecilik Ödüllerı düzenleniyor
09:53 Büyük İşçi Direnişi'nin yıl dönümü: Mücadeleyi büyütelim
09:40 İşçi servisi kaza yaptı: 20 yaralı
09:06 İran'dan İsrail'e yeni füze saldırısı
09:03 Türkmenlerden süreç değerlendirmesi: Abdullah Öcalan'a güveniyoruz
09:03 Dr. Yıldız Önen: Sığınmacılara mültecilik hakkı verilmeli
09:03 Dêrsimliler: Saldırılar dursun, Meclis'te komisyon kurulsun
09:03 İktidarın süreç sınavı: Yerel yönetimler
09:02 Mexmûrlular Öcalan'ın çağrısının arkasında: Fırsat kaçırılmamalı
09:00 14 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
13/06/2025
23:45 Lübnan, hava sahasını uçuşlara kapattı
23:29 Macron: İran'ın nükleer silahları hepimize yönelik bir tehdit
23:22 İran: İsrail'e saldırılar sert ve kararlı olacak