Zimanzan Tan: Divê şaredarî pêşengiya xebatên zimanê kurdî bikin

  • rojane
  • 09:08 1 Cotmeh 2024
  • |

RIHA - Zimanzan û Serokê Komeleya Ziman û Çanda Kurdî ya Rihayê Samî Tan da zanîn ku li dijî kurdî konseptek nû di dewrê de ye û got: “Li dijî pişaftinê meş û mitîng tenê têr nakin. Pêwîstî pê heye mal bi mal werin rêxistinkirin. Divê şaredarî pêşengiya xebatên kurdî bikin.”

Li Amedê roja 24’ê îlonê di çarçoveya lêpirsîna Serdozgeriya Komarê ya Amedê dabû destpêkirin de bi ser avahiyên saziyên ziman de hatibûn girtin. Di çarçoveya lêpirsînê de rêveber û mamosteyên Komeleya Lêkolînên Ziman û Çandên Mezopotamyayê (MED-DER) ku xebatên zimanê kurdî bi rê ve dibe û avahiya Payîza Pirtûkê û Kooperatîfa Perwerdehiya Ziman û Hunerê ya Ankayê ya ku kargehên perwerdehiya pirrzimanî û hunerê li dar dixe, hatibûn binçavkirin. Di serdegirtinên malan de 30 rêveber û mamosteyên saziyên zimanê kurdî hatibûn binçavkirin. Piştî îfadeyên li emniyetê, dozgeriyê û dadgeriyê 29 kes hatin berdan. Di çarçoveya lêpirsînê de Hevserokê MED-DER’ê yê berê Rifat Ronî bi îdiaya “endamtiya rêxistinê” hat girtin. 
 
'WÊ KURD BI PAŞ VE GAV NEAVÊJIN’ 
 
Serokê Komeleya Ziman û Çanda Kurdî ya li Rihayê xebatên xwe bi rê ve dibe Samî Tan nerazîbûn nîşanî zextên li ser sazî û mamosteyên zimanê kurdî da. 
 
Tan diyar kir ku êrişa li ser komeleya MED-DER’ê hat kirin ne rewa ye û got: “Ez girtina mamoste Rifat Ronî şermezar dikim. Ez û mamosta Rifat me salan bi hev re xebatê kurdî kir. Di dema KURDÎ-DER’ê de em bi hev re bûn. Xebatê tevgera ziman de me bi hev re xebat kiriye. Herî dawî jî komîsyona çand û ziman a DEM Partiyê em bi hev re dixebitîn. Ev zihnyet dixwaze xebatê zimanê kurdî terorîze bikin. Ji bo însan jê birevin û nekevin nav wan xebatan vêya dikin. Bila bizanibin gelê kurd gavekî jî bi paş ve navêje. Dema gelê kurd gavekî bi paş ve biavêje xwe înkar dike, hebûna xwe înkar dike, xwekujiyê dike. Divê dev ji xwebûna xwe berde. Dema dev ji xwebûna xwe berde wê demê ew jî tine dibe. Dikarin gelek hinceta bibînin. Dikarin hincetên xeyalî çêkin, ev pir hatiye bikaranîn û ceribandin.”  
 
‘KONSEPTEK NÛ LI SER ZIMAN HATIYE DESTPÊKIRIN’ 
 
Tan destnîşan kir ku di demên dawî de li ser zimanê kurdî konsepteke nû hatiye destpêkirin û wiha domand: “Ji ber ku ew jî dizanin têkoşîna herî rewa li ser rûyê cîhanê têkoşîna parastina çand û ziman e. Ew bi xwe jî gelek cara dibêjin ‘Mafê ziman wekî şîrê dayîkê helale’. Ev rastiyek e. Tu kes nikare vê înkar bike. Ewilî nivîsên trafîkê ‘Pêşî Peya’ û ‘Hêdî’ bi awayekî korsanwarî jê hatin birin. Ev zîhniyetek bi hêsanî neguhere ye. Em dikarin bêjin ev zîhniyeteke kevneperest, paşverû ye û di vê sed salê de ti kes nikare wê zîhniyetê biparêz e. Êdî pirr çandî, zimanî tiştek herî rewa û mirovî ye. Divê her însanê xwedî rûmet vê têkoşînê bi parêz e.” 
 
QIRKIRINA LI SER ZIMANÊ KURDÎ
 
Tan bal kişand ser qirkirinên li dijî zimanê kurdî pêk hatine û wiha axivî: “Li ser zimanê kurdî li 4 parçeyan, bi gelemperî li Rojhilat û Bakur; Qirqirina Spî hatiye meşandin. Hê jî ev Qirqirin bi polîtîkayê cur bi cur tê meşandin. Li dijî kurdî polîtîkayên tên meşandin jenosîd e. Ev tespîteke navneteweyî ye. Li dijî vê qirkirinê divê kurd plansaziyekê gelêrî derbixin holê. Saziyên siyasî û demokratîk divê wekî aktorê ziman tevbigerin û pêşengiya vê xebatê bikin. Divê plansaziyeke wan li ser ziman hebe. Divê gel rakin ser pêyan. Divê gel bixin nav tevgerê. Ne tenê mitîng û meş, divê mal bi mal rêxistinbûyîn were kirin. Çarenûsa zimanekî axaftina bi wî zimanî diyar dikin. Eger axêverê wî zimanî dev ji zimanê xwe bernede, ti hêz nikare wî zimanî ji holê rake. Ji ber wê jî divê em helwesta kurdan li hemberî zimêne wan biguherenîn. Îro helwesta kurdan helwesteke pir ne baş e. Di warê ziman da em vê dibêjin. Di warê siyasî û yên din de gelek bedel hatin dayîn û hê jî tên dayîn. Lê di warê ziman de sariyek heye. Asîmîlasyon hatiye qebûlkirin. Êdî bi destê malbatan ev tê meşandin. Dema kesê ku diaxivin çiqas jê ciwan bin temenê wî zimanê jî hê zêdetir dirêj dibe. Tenê kesê temen mezin biaxivin ew ziman jî wê bi wan re here gorê. Ji bo wê divê nifşên nû bi zimanê xwe mezin bibin. Îro derfet ji berê gelek zêdetirin. Li ser tora medyayê derfet hene. Zarok TV heye, divê qanaleke din de perwerdeya akademîk were dayîn. Divê malbat ji lê xwedî derkevin. Malbat dikarin bi helwesta xwe pergala bişaftinê pûç bikin. Dewlet bibîne ku daxwazên wê naçe serî, wê helwesta xwe biguherîne. Divê em hêviya ku zimanê me winda dibe, nedin wan.”  
 
BELGE Û HELWESTA ZIMAN A DEM PARTIYÊ
 
Tan belge û helwesta ziman a DEM Partiyê ya beriya hilbijartinê li ser gora Ehmedê Xanî eşkere kir bi bîr xist û wiha got: “Divê li vê belgeyê xwedî derkevin û bicîh bînin. Divê şaredarî di asteya midûrîyet û daîreyên çand û ziman ava bikin. Divê kesên li ser ziman xebitîne û dixebitin, werin îstîhdamkirin. Divê di warê ziman de şaredarî xebatan bikin. Tenê daliqandina tabelayên kurdî ne bes in. Divê şaredarî pêşî xebatkarê xwe perwerde bikin, piştre gel perwerde bikin. Divê kursên zimanê kurdî werin vekirin. Wezîrê Karê Hundir dibêje 'Zimanê Yunus Emre jî yê me ye, zimanê Feqîyê Teyran jî yê me ye’. Lê ev ne rast e. AKP pîştî hilbijartina herêmî winda kir, niha jî polîtîkayên dimeşîne û yên Ergenekonê, MHP û dewleta kûr dimeşîne. Ev polîtîka naçin serî. Divê em gavekî jî bi paş ve neavêjin. Wê demê wê gel ji tev li bibe. Gel ji sedî 90 perwerdeya bi zimanê xwe dixwaze. Lê nizanin. Divê em gel hişmend bikin ku ev daxwaza perwerdehiya ziman were cih.” 
 
BANGA SEFERBERIYA KURDÎ
 
Tan banga seferberiya ji bo xebatên kurdî kir û wiha dawî li axaftina xwe anî: “Em dixwazin ciwanê me tev li xebatan bibin. Ne tenê ziman hîn bibin, li ser wêjeyê xebatan bikin. Banga me li ciwanan e. Bila her kes were tev li xebatan bibe. Bi me tenê nabe. Li Riha me Komaleya Çand û Ziman ava kir. Kesê dixwazin li ser medya civakî dikarin xwe bigihînin me. Divê em meseleya ziman her dem di rojevê de bigirin. Xebatên biçûk bin jî domdarî be wê bi ser bikevin. Pêwîstiya me bi plansaziyeke ziman a domdarî heye. Di vî alî de jî alîkariya me bi saziyên sivîl, demokratîk, partiyên me yên siyasî heye. Taybetî banga me ji bo wan hemûyan e.” 
 
MA / Emrullah Acar
 

Sernavên din

03/11/2024
09:33 Kovara Jinê bi manşeta ‘Şoreşa Jinê’ derket
09:00 Esenyûrtiyan bertek nîşanî qeyûm dan: Bêhiqûqîtî û bêedaletî ye
09:00 ROJEVA 3’YÊ MIJDARA 2024’AN
08:38 Meteoroliyê ji ber barîna zêde xelkê bakurê Kurdistanê hişyar kir
08:00 Li Meletiyê bi mezinahiya 4,2’yê erdhej çêbû
02/11/2024
21:42 Li Cenevre û Lozanê çalakiyên 'Roja Kobanê'
21:14 Li Stockholm û Malmoyê çalakî: Serkeftin nêzîk e, em têkoşînê mezin bikin
21:07 Li Londonê di çalakiya ji bo Abdullah Ocalan de banga têkoşînê
21:01 EŞÎK:Berpirsan peywira xwe bianiya cih wê îro Şîrîn bijiya
16:56 Kişanakê pirtûka xwe îmze kir: Demokrasî yan heye yan jî nîne
16:53 Zarokan ‘Pîrê û Rovî’ pêşkeş kirin
16:28 Tûncel: Divê kesên ji pergalê re bêjin ‘raweste’ bên bahev
15:46 Li Rihayê qeyûm hate protestokirin
15:36 ‘Ronahiya bi berxwedana Kobanê hat afirandin wê tu carî venemire’
15:26 Li Stenbolê 4 kes hatin girtin
15:20 Ji bo girtî Gemîcîoglû yê di beşa lênerîna awarte de banga berdanê hate kirin
14:57 Rapora DFG’ê ya meha cotmehê: Ji 11 rojnamevanan re 19 sal û 8 meh ceza
14:49 Hevseroka Giştî ya DBP’ê Ûçar: Divê li dijî tecrîda li Îmraliyê bibin dengê hevpar
14:37 Çawişê Pispor hevjîna xwe qetil kir
14:36 Li Erdîşê du malbatan şer kirin: 2 kes mirin
14:27 Dayikên Şemiyê ji bo Kerboranê edalet xwestin
13:50 Aqûbeta kesên di salên 90’î de hatine windakirin hate pirsîn
13:23 Li Komirê Mihrîcana Zarok û Ciwanan hate lidarxistin
13:07 Li Şirnexê atolyeya zayendî ya civakî
11:50 Konferansa Jinan a HDK’ê: Bi berxwedanê em bi ser dikevin
11:30 Qeyûm qebûl nekir û îstîfa kir: Divê têkoşîn bê dayîn
11:20 Şirîn Elmas a winda bi awayekî qetilkirî hate dîtin
11:13 Li Wanê komxebata avê: Çavkanî pêşkeşî sermayeyê tên kirin
11:08 Bakirhan: Ocalan dixwaze mesele bi diyalog û muzakereyê were çareserkirin
10:52 Parlamenterên Partiya Çep a Swêdê: Ji bo aştiya li Rojhilata Navîn ji Ocalan re azadî
10:43 Mîhrîcana Şanoyê ya Jinan a Amedê di 5'ê Mijdarê de dest pê dike
10:05 Li Girtîgeha Îdirê mirinên biguman: Dikujin, paşê wekî xwekuştinê nîşan didin
09:52 Gotin 'çareserî' ye, lê kirin; kuştin, zext, binçavkirin, tayinkirina qeyûm e
09:35 Dîsa hevdîtina bi malbatê re li Abdullah Ocalan qedexe kirin
09:00 Keçecî yê ÎHD’î: Mafê jiyanê yê girtiyan tune tê hesibandin
09:00 ROJEVA 2'YÊ MIJDARA 2024'AN
08:53 Îsraîlê êrişî Xezayê kir 50 jê zarok 84 kes qetil kirin
01/11/2024
22:45 Li Kobanê peyama mezinkirina têkoşîna ji bo azadiya Abdullah Ocalan
22:32 Cendirmeyan bi ser mala rojnamevanan de girt
22:25 Ji Piştevaniya Morê çalakiya ‘di paşnav de mafê wekheviyê’
21:01 Li Sêrtê 10 kes hatin girtin
20:57 DEM Partiyê serdana welatî û esnafên Esenyurtê kir
18:26 Li Cizîrê 4 kes hatin girtin
17:31 Cenazeyê Bedira HPG'yî piştî 4 mehan radestî malbatê hat kirin
17:03 Li Qoserê ciwanekî întîhar kir
16:37 Kuçukbalaban: Em ê ji bo afirandina şert û mercên Ocalan ên hevdîtina bi civakê re hewl bidin
16:01 Amadekariyên 13’emîn Lijneya Giştî ya HDK’ê bi dawî bûn
15:44 Roja Kobanê ya Cîhanê: Berxwedana wê ji bo gelên cîhanê bû hêvî
14:36 Li ser sînorê Kobanê pîrozbahiya 1’ê Mijdarê: Kobanê ji bo gelan bû hêvî
13:50 Peyamên Roja Kobanê: Berxwedana dîrokî didome
13:48 Li girtîgehan di 5 salan de 2 hezar û 258 kesan jiyana xwe ji dest da
13:28 Ji bo 2 pirtûkên Weşanên Aryenê çap kiribû biryara komkirinê hate dayin
13:20 Alim, Dayik û Pîr: Divê dewlet destê xwe ji baweriyan bikişîne
12:31 Gemîcîoglû 26 caran rakirine nexweşxaneyê: Divê demildest bê berdan
12:00 Bakirhan: Abdullah Ocalan got ‘ruhê muzakereyan mezin bikin’
11:52 Malbatan ji bo hevdîtina li Îmraliyê serlêdan kirin
11:21 Berteka li dijî qeyûm: Berdewama polîtîkaya neçareseriyê
11:09 Li Sûltangaziyê jinek hate qetilkirin
10:41 Pirsgirêka kurd a carnan heye carnan nîne!
10:30 Piştî biryara AYM’ê 4 girtî hatin berdan
10:10 Dê li Avzêmên Mûnzûrê keşif bê kirin: Em ê destûrê nedin talanê
09:36 Rojnameger ji ber çêkirina nûçeyan hatin sûcdarkirin!
09:20 Serokê ÎHD'ê Yilmaz: Astengiya li ber çareseriyê tecrîd e
09:00 Li ser Çemê Hêzilê HES'eke din jî tê çêkirin
09:00 ROJEVA 1'Ê MIJDARA 2024'AN
07:53 Xebatkara Rojnameya Yenî Yaşamê hate berdan
31/10/2024
20:33 Bertekên li dijî qeyûm: Dest ji darbeya li hemberî vîna gel berdin
16:33 Gava ewil a qeyûm: Wêneyên Ozer ji bîlboardan jê dike
16:27 TJA û DBP: Em ê derbeya li dijî gel qebûl nekin
15:17 DEM Partiyê li dijî qeyûm banga têkoşînê kir: Dem dema yekitiyê ye
15:16 Xebatkara Yenî Yaşamê hate binçavkirin
15:14 Ozel ji bo Esenyûrtê bang kir: Darbe li îradeya gel hate kirin
15:11 Cezayê hefsê dan rojnamegerên girtin protesto kirin
15:00 Gel li Qada Esenyurtê kom dibe
14:50 Di hevdîtinên bûdçeyê de bertek nîşanî tayînkirina qeyûm dan
14:42 Civîna DEM Partiyê bi dawî bû: Em desteserkirina îradeyê qebûl nakin
14:38 ÎHD: Jiyana girtiyê nexweş Gemîcîoglû di xetereyê de ye
14:29 Li dijî qeyûm banga kombûna li Qada Esenyûrtê hate kirin
14:25 Pêvajoya îtîrazê ya li dijî encamên hilbijartinên Herêma Federe ya Kurdistanê dest pê kir
14:22 Bertek nîşanî girtina parêzer Sarsilmaz dan: Em ê serî netewînin
14:08 Ji Wezîr Tunç daxuyaniya têkildarî tecrîdê
14:07 Dema binçavmayinê ya 20 kesên li Stenbolê hate dirêjkirin
14:05 TEV-DEM: Divê mirovahî xwedî li Rojava derkeve
13:45 Şaredariya Esenyurtê hate dorpêçkirin
13:35 Ji bo girtiyê nexweş Gemîcîoglû banga hevpar: Bila were berdan
13:21 Turk-Îş: Sînorê birçîtiyê bû 20 hezar û 431 lîre
12:59 Cezayê li rojnamevan Jîna Muderîs hatiye birîn, tê bicihanîn
12:51 Parêzerên Ocalan ji bo hevdîtinê serlêdan kirin
12:01 Çawişê pispor bi 12 kîloyên tiryakê hate girtin
11:57 Piştî desteserkirina îradeyê li meqamê şaredariyê wêne kişand
11:12 Şanoya Bajar bi lîstika 'Çalakiya Malçêkirî' xwe ji bo Rojên Şanoya Jinê amade dike
11:09 Dogan: Dixwazin li ser Ozer peyamê bidin Stenbolê
10:45 Komîsyona Lêkolînê ya Meclisê: Divê em serkeftina bi hev re bikin armanc
10:42 Doza Emîne Şenyaşar hat lidarxistin
10:27 Platforma Saziyên Demokratîk li dijî qeyûm banga berxwedanê kir
10:25 MYK’a DEM Partiyê li Stenbolê dicive
10:24 Konferansa Jinan a HDK’ê: Bi hêviyê re dimeşin, bi serhildanê mezin dibin, dê bi berxwedanê bi ser kevin!
10:01 Berdana 8 hezar û 521 girtiyan hatiye astengkirin: Biryar ne hiqûqî ye
09:48 Îdianameya rojnamegerên di hefsa malê de hate qebûlkirin
09:27 Îfadeya Ahmet Ozer: Îradeya gel tê xespkirin