Zimanzan Tan: Divê şaredarî pêşengiya xebatên zimanê kurdî bikin

  • rojane
  • 09:08 1 Cotmeh 2024
  • |

RIHA - Zimanzan û Serokê Komeleya Ziman û Çanda Kurdî ya Rihayê Samî Tan da zanîn ku li dijî kurdî konseptek nû di dewrê de ye û got: “Li dijî pişaftinê meş û mitîng tenê têr nakin. Pêwîstî pê heye mal bi mal werin rêxistinkirin. Divê şaredarî pêşengiya xebatên kurdî bikin.”

Li Amedê roja 24’ê îlonê di çarçoveya lêpirsîna Serdozgeriya Komarê ya Amedê dabû destpêkirin de bi ser avahiyên saziyên ziman de hatibûn girtin. Di çarçoveya lêpirsînê de rêveber û mamosteyên Komeleya Lêkolînên Ziman û Çandên Mezopotamyayê (MED-DER) ku xebatên zimanê kurdî bi rê ve dibe û avahiya Payîza Pirtûkê û Kooperatîfa Perwerdehiya Ziman û Hunerê ya Ankayê ya ku kargehên perwerdehiya pirrzimanî û hunerê li dar dixe, hatibûn binçavkirin. Di serdegirtinên malan de 30 rêveber û mamosteyên saziyên zimanê kurdî hatibûn binçavkirin. Piştî îfadeyên li emniyetê, dozgeriyê û dadgeriyê 29 kes hatin berdan. Di çarçoveya lêpirsînê de Hevserokê MED-DER’ê yê berê Rifat Ronî bi îdiaya “endamtiya rêxistinê” hat girtin. 
 
'WÊ KURD BI PAŞ VE GAV NEAVÊJIN’ 
 
Serokê Komeleya Ziman û Çanda Kurdî ya li Rihayê xebatên xwe bi rê ve dibe Samî Tan nerazîbûn nîşanî zextên li ser sazî û mamosteyên zimanê kurdî da. 
 
Tan diyar kir ku êrişa li ser komeleya MED-DER’ê hat kirin ne rewa ye û got: “Ez girtina mamoste Rifat Ronî şermezar dikim. Ez û mamosta Rifat me salan bi hev re xebatê kurdî kir. Di dema KURDÎ-DER’ê de em bi hev re bûn. Xebatê tevgera ziman de me bi hev re xebat kiriye. Herî dawî jî komîsyona çand û ziman a DEM Partiyê em bi hev re dixebitîn. Ev zihnyet dixwaze xebatê zimanê kurdî terorîze bikin. Ji bo însan jê birevin û nekevin nav wan xebatan vêya dikin. Bila bizanibin gelê kurd gavekî jî bi paş ve navêje. Dema gelê kurd gavekî bi paş ve biavêje xwe înkar dike, hebûna xwe înkar dike, xwekujiyê dike. Divê dev ji xwebûna xwe berde. Dema dev ji xwebûna xwe berde wê demê ew jî tine dibe. Dikarin gelek hinceta bibînin. Dikarin hincetên xeyalî çêkin, ev pir hatiye bikaranîn û ceribandin.”  
 
‘KONSEPTEK NÛ LI SER ZIMAN HATIYE DESTPÊKIRIN’ 
 
Tan destnîşan kir ku di demên dawî de li ser zimanê kurdî konsepteke nû hatiye destpêkirin û wiha domand: “Ji ber ku ew jî dizanin têkoşîna herî rewa li ser rûyê cîhanê têkoşîna parastina çand û ziman e. Ew bi xwe jî gelek cara dibêjin ‘Mafê ziman wekî şîrê dayîkê helale’. Ev rastiyek e. Tu kes nikare vê înkar bike. Ewilî nivîsên trafîkê ‘Pêşî Peya’ û ‘Hêdî’ bi awayekî korsanwarî jê hatin birin. Ev zîhniyetek bi hêsanî neguhere ye. Em dikarin bêjin ev zîhniyeteke kevneperest, paşverû ye û di vê sed salê de ti kes nikare wê zîhniyetê biparêz e. Êdî pirr çandî, zimanî tiştek herî rewa û mirovî ye. Divê her însanê xwedî rûmet vê têkoşînê bi parêz e.” 
 
QIRKIRINA LI SER ZIMANÊ KURDÎ
 
Tan bal kişand ser qirkirinên li dijî zimanê kurdî pêk hatine û wiha axivî: “Li ser zimanê kurdî li 4 parçeyan, bi gelemperî li Rojhilat û Bakur; Qirqirina Spî hatiye meşandin. Hê jî ev Qirqirin bi polîtîkayê cur bi cur tê meşandin. Li dijî kurdî polîtîkayên tên meşandin jenosîd e. Ev tespîteke navneteweyî ye. Li dijî vê qirkirinê divê kurd plansaziyekê gelêrî derbixin holê. Saziyên siyasî û demokratîk divê wekî aktorê ziman tevbigerin û pêşengiya vê xebatê bikin. Divê plansaziyeke wan li ser ziman hebe. Divê gel rakin ser pêyan. Divê gel bixin nav tevgerê. Ne tenê mitîng û meş, divê mal bi mal rêxistinbûyîn were kirin. Çarenûsa zimanekî axaftina bi wî zimanî diyar dikin. Eger axêverê wî zimanî dev ji zimanê xwe bernede, ti hêz nikare wî zimanî ji holê rake. Ji ber wê jî divê em helwesta kurdan li hemberî zimêne wan biguherenîn. Îro helwesta kurdan helwesteke pir ne baş e. Di warê ziman da em vê dibêjin. Di warê siyasî û yên din de gelek bedel hatin dayîn û hê jî tên dayîn. Lê di warê ziman de sariyek heye. Asîmîlasyon hatiye qebûlkirin. Êdî bi destê malbatan ev tê meşandin. Dema kesê ku diaxivin çiqas jê ciwan bin temenê wî zimanê jî hê zêdetir dirêj dibe. Tenê kesê temen mezin biaxivin ew ziman jî wê bi wan re here gorê. Ji bo wê divê nifşên nû bi zimanê xwe mezin bibin. Îro derfet ji berê gelek zêdetirin. Li ser tora medyayê derfet hene. Zarok TV heye, divê qanaleke din de perwerdeya akademîk were dayîn. Divê malbat ji lê xwedî derkevin. Malbat dikarin bi helwesta xwe pergala bişaftinê pûç bikin. Dewlet bibîne ku daxwazên wê naçe serî, wê helwesta xwe biguherîne. Divê em hêviya ku zimanê me winda dibe, nedin wan.”  
 
BELGE Û HELWESTA ZIMAN A DEM PARTIYÊ
 
Tan belge û helwesta ziman a DEM Partiyê ya beriya hilbijartinê li ser gora Ehmedê Xanî eşkere kir bi bîr xist û wiha got: “Divê li vê belgeyê xwedî derkevin û bicîh bînin. Divê şaredarî di asteya midûrîyet û daîreyên çand û ziman ava bikin. Divê kesên li ser ziman xebitîne û dixebitin, werin îstîhdamkirin. Divê di warê ziman de şaredarî xebatan bikin. Tenê daliqandina tabelayên kurdî ne bes in. Divê şaredarî pêşî xebatkarê xwe perwerde bikin, piştre gel perwerde bikin. Divê kursên zimanê kurdî werin vekirin. Wezîrê Karê Hundir dibêje 'Zimanê Yunus Emre jî yê me ye, zimanê Feqîyê Teyran jî yê me ye’. Lê ev ne rast e. AKP pîştî hilbijartina herêmî winda kir, niha jî polîtîkayên dimeşîne û yên Ergenekonê, MHP û dewleta kûr dimeşîne. Ev polîtîka naçin serî. Divê em gavekî jî bi paş ve neavêjin. Wê demê wê gel ji tev li bibe. Gel ji sedî 90 perwerdeya bi zimanê xwe dixwaze. Lê nizanin. Divê em gel hişmend bikin ku ev daxwaza perwerdehiya ziman were cih.” 
 
BANGA SEFERBERIYA KURDÎ
 
Tan banga seferberiya ji bo xebatên kurdî kir û wiha dawî li axaftina xwe anî: “Em dixwazin ciwanê me tev li xebatan bibin. Ne tenê ziman hîn bibin, li ser wêjeyê xebatan bikin. Banga me li ciwanan e. Bila her kes were tev li xebatan bibe. Bi me tenê nabe. Li Riha me Komaleya Çand û Ziman ava kir. Kesê dixwazin li ser medya civakî dikarin xwe bigihînin me. Divê em meseleya ziman her dem di rojevê de bigirin. Xebatên biçûk bin jî domdarî be wê bi ser bikevin. Pêwîstiya me bi plansaziyeke ziman a domdarî heye. Di vî alî de jî alîkariya me bi saziyên sivîl, demokratîk, partiyên me yên siyasî heye. Taybetî banga me ji bo wan hemûyan e.” 
 
MA / Emrullah Acar
 

Sernavên din

20/10/2024
15:34 Di Şahiya Dîrok û Gastronomiyê de berhemên hêrêmî hatin pêşkeşkirin
15:09 ‘Hevdîtina Alim, Dayik û Pîran’: Civaka biexlaq, bi avakirina civaka xwedî wijdan ava dibe
14:31 Ji bo zarokan çalakiya ‘Li kolanan spor û muzîk’ hat lidarxistin
13:22 Parêzeran banga bikaranîna deng li hempîşeyên xwe kirin
13:21 DFG’ê ji bo danişînên rojnameger Muftuoglû û Gok bang kir
13:09 Li Meclisê maratona bûdçeyê dest pê dike
12:51 Li Kerboranê zarokekê bi awayekî guman jiyana xwe ji dest da
12:50 Li Herêma Federe ya Kurdistanê banga çûna ser sindoqan hate kirin
12:36 DBP’a Stenbolê rêxistinbûn nîqaş kir: Em ê xwe tax bi tax birêxistin bikin
12:29 Kovara Jinê bi manşeta ‘Komkujiyên jinan siyasî û îdeolojîk in’ derçû
12:28 PDK bi kesên ji Bakur anî deng dide avêtin
11:55 Îdianameya ‘Çeteya Yenîdoganê’: Pitik bi dermanê narkotîkê mirandine
11:05 Mesrûr Barzanî têkildarî Tirkiyeyê li xwe mikûr hat
10:57 Nivîskarên tehliye bûn: Ji bo pêşxistina ziman em ê bêhtir biafirînin
10:38 Turkoglû: Aştî bi hevrûbûna bi felsefeya ‘Jin, jiyan, azadî’ re dibe
10:34 Malbata Şenyaşar piştî 6 sal û 4 mehan dê şîna xwe dane
10:11 Şerê li Rojhilata Navîn dijwar dibe: Tişta ku kurd bikin girîng e
09:41 Dayikên Aştiyê: Heta deriyê Îmraliyê venebe aştî pêk nayê
09:40 Jin: Têkoşîneke hevpar divê
09:12 Li Stenbolê jin xwe biewle hîs nakin: Têkoşîn û xweparastin şert e
09:02 Li girtiyan ferzkirina lêgerîna li hundirê dev û muayeneya kelemçekirî
09:02 Ji ber ‘bîkîniyê ala tirkan li ser’ parve kiriye lêpirsîn hate vekirin
09:02 30 sal in mêşvaniyê dike: Karê mêşvaniyê û hingiv gelek zehmet e
09:00 ROJEVA 20'Ê COTMEHA 2024'AN
08:57 Di lijneya Baroya Dîlokê de li dijî berteka tecrîdê hewldana êrişê
08:18 Li Mêrdînê bi ser gundên qedexe lê hatibû ragihandin de girtin
08:06 Hilbijartina li Herêma Federe ya Kurdistanê dest pê kir
19/10/2024
19:56 Navenda Jiyanê ya Jinan Şamîranê hat vekirin
19:54 Bi dengê Hediye Kalkanê 'Bilbilo'
18:48 Tûncel: Divê peyama 13'ê Cotmehê baş bê xwendin
17:04 Roja ku biryara tehliyeya wî hat dayîn jiyana xwe ji dest da
17:02 YNK’ê di dengdayîna taybet de 70 hezar deng wergirtine
16:56 Cenazeyê Goz piştî 3 salan radestî malbata wî hate kirin
15:49 Li Erxeniyê Şahiya Dîrok Çand û Gastronomiyê dest pê kir
15:23 Daxwaza berdana girtiyên nexweş Onaran, Yilmaz û Tokmak hat kirin
15:06 Kongreya Baroya Stenbolê dest pê kir
15:06 Berdevka DEM Partiyê: Ji bo çareseriyê niyeta baş têre nake, divê jidil bin
14:59 Lêpirsîna ‘Çeteya Yenîdogan’: Rûhseta 9 nexweşxaneyan hate betalkirin
14:57 Fadil Şenyaşar: Ez bi piştevaniya gel li derve me
14:44 JRO: Li Herêma Kurdistanê şopandina rojnamevanan a hilbijartinê hate astengkirin
14:33 Bayindir: Heta ku birêz Ocalan nebe aktorê sereke tu pêvajo ne jidil in
13:55 Keça Fehmî Tosûn: Ji bo ku em hesabê bipirsin li vir in
13:52 Xizmên Windayan: Eger hûn çareseriyê dixwazin kujeran derxin holê
12:05 Êrişên li dijî kolberan didomin
11:01 ‘Heke em bi ser bikevin em ê dijminan ji Kurdistanê derxin’
10:33 Bonaccorsî: Divê em ji bo azadiya Abdullah Ocalan têbikoşin
10:26 3 ciwan hatin desteserkirin: Tundî û heqaret lê kirin, gef lê xwarin
10:20 'Divê mala Feqiyê Teyran bê parastin'
10:14 Girtiyê nexweş Guler ê girêdayî kursiya biteker bi hinceta 'dibe ku bireve' hat sewqkirin
10:12 Transferiya pereyê ‘xelata’ lîstîka PUBG’ê kirin ‘fînansmaniya rêxistinê’!
09:23 Ji Bahoz Baran berhemeke nû: Qelenê Dinyayê
09:13 Xwestin nexweşxaneya di erdhejê de zirar dît bê nûkirin
09:11 Fûara Pirtûkên Kurdî: Gel xwedî lê derdikeve, dipirse, dixwîne
09:00 Hem tacîz li keçikê hatiye kirin hem jî gefan li malbatê dixwin
09:00 Gundên Qilebanê ji ber bendavê di xetereyê de ne
09:00 ROJEVA 19'Ê COTMEHA 2024'AN
18/10/2024
20:11 Cenazeyê Stêrka YJA Starî piştî 79 rojan dan
20:02 Ji Egîtîm-Senê protetsokirina MEB'ê
16:37 Jin ji bo Rojîn Kabaîşê meşiyan
16:19 Hamasê mirina Yahya Sînvar piştrast kir
16:12 Rojnameger Germiyanî: PDK ji pêşmergeyan wêneyên dengan dixwaze
16:02 Sendîkayên teqawîdan serdana DEM Partiyê kirin
15:49 Li Girtîgeha Tîpa E ya Gîresûnê êrişî girtiyan hate kirin
15:41 MYK ya DEM Partiyê dê sibê bicive
15:32 Şaredariya Artemêtê: Em nikarin nameyeke garantiye ji Bankaya Îllerê bistînin
14:54 Şaxa ÎHD’a Amedê rapora binpêkirinên 9 salan eşkere kir: Herî kêm 27 hezar kes hatin binçavkirin
13:40 Li navenda dengdayînê ya Hewlêrê dengê guleyan hat bihîstin
13:33 Di operasyona li dijî DAIŞ’ê de endamekî asayîşê jiyana xwe ji dest da
13:25 Şeş sal û 3 meh cezayê hefsê dan Subaşi
12:35 Di doza ‘Qirkirina Ermenan’ de biryara beraetê hate dayîn
12:26 Fûat Keyman wefat kir
12:01 Kosenê ji nexweşxaneyê derket: Em ê têkoşîna xwe mezin bikin
11:46 Ferît Şenyaşar: Heta edalet tam pêk tê dê têkoşîna me bidome
11:06 Di doza Malbata Şenyaşar de hemû girtî hatin berdan
10:52 Saziyên ‘herî jênebawer ên Tirkiyeyê’: Partiyên siyasî û Diyanet
10:29 Malbatan ji bo hevdîtina li Îmraliyê serlêdan kirin
10:05 Ji ber parvekirinekê 3 doz li rojnameger Verîm hatin vekirin û ceza hate dayin
09:32 Dîroknas Aydin: Çareseriya Rojhilata Navîn, konfederalîzm e
09:29 Rizgarkirina Reqayê: Dirûşmeya şoreşê li tevahiya cîhanê belav bû
09:19 Lijneya Çavdêrî û Îdareyê biryara dadgehê bi cih neanî: Ji berdanê re bû asteng
09:17 Li Herêma Kurdistanê dengdana taybet destpê kir
09:07 Binpêkirinên mafan ên li girtîgehên Balikesîr û Îzmîrê
09:05 Hevkariya îstîxbarata Parastin-ENKS û MÎT’ê
09:04 Prz. Kaya: Divê binpêkirinên li Girtîgeha Mêrdînê bên aşkerekirin
09:01 Parastvanên mafan dê li dijî cezayan ji girtiyan re pereyan bişînin
09:00 ROJEVA 18'Ê COTMEHA 2024'AN
08:37 Ji bo Serhedê hişyariya barîna berfê hate kirin
08:33 Otobûsa geştê wergeriya: 6 kes mirin, 25 kes birîndar bûn
17/10/2024
19:44 Pirtûkên nivîskarên girtî hatin îmzekirin
16:55 Li Pasûrê barîna baranê bandoreke neyînî li jiyanê kir
16:53 Hevserokên Giştî yên DEM Partiyê serdana Demîrtaş kirin
16:43 Ji DFG’ê atolyeya ‘Nûçegihantiya krîzê’
16:16 Kosen ê leşkeran parsûyên wî şikandibûn ji nexweşxaneyê derket
16:07 Nimûneyên ji Çemê Dîcleyê hatin girtin paqij derketin
16:00 Li Şirnexê xwendekar ji bo Rojînê meşiyan
15:00 Cezayê pere li Prof. Dr. Fîncanci hat birîn
14:30 Dayikên Aştiyê: Em şer naxwazin
14:10 Rêxistinên ciwanan bertek nîşanî sîxurkirinê dan
13:48 Fûara Pirtûkên Kurdî: Em pirtûkên xwe binasin û bixwînin
13:42 Li gorî wezaretê tundiya polîsan qanûnî ye!