Rapora Îmraliyê ya 4 mehan: Serlêdana 'lezgîn' a li CPT'yê

img
STENBOL - Di rapora 4 mehan a Buroya Hiqûqê ya Asrinê de hat ragihandin ku 52 serlêdanên malbat û parêzeran ên ji bo Abdullah Ocalan û 3 girtiyên li Girtîgeha Îmraliyê bêbersiv hatine hiştin. Di serlêdana ku li CPT'yê hate kirin de hate xwestin ku 'demildest' serdana girtîgehê bê kirin.
 
Buroya Hiqûqê ya Asrinê der barê binpêkirinên mafan ên Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan û girtî Omer Hayrî Konar, Hamîlî Yildirim û Veysî Aktaş ên li Girtîgeha Bi Ewlekariya Bilind a Tîpa F a Îmraliyê tên ragirtin de rapora 4 mehan amade kir. Di raporê de Kanûna 2024'an, Çile, Sibat û Adara 2025'an cih digirin. Bi raporê re serlêdaneke nû li Komîteya Pêşîgirtina li Êşkenceyê ya Ewropayê (CPT) hate kirin ku gelek binpêkirin tê de hene.
 
52 SERLÊDANÊN DAWÎ BÊ BERSIV MAN
 
Di serlêdanê de hat gotin ku di 4 mehan de 35 serlêdanên parêzer û 17 serlêdanên malbat û vasî  li Serdozgeriya Komarê ya Bûrsayê û Midûriyeta Girtîgeha Bi Ewlekariya Bilind a Tîpa F a Îmraliyê hatine kirin. Hat ragihandin ku 52 serlêdan bêbersiv hatine hiştin. Hat destnîşan kirin ku  Abdullah Ocalan di nava 14 salan de tenê 5 caran parêzerên xwe dîtiye û herî dawî jî 7 'ê Tebaxa 2019'an de bi parêzerên xwe re hevdîtin kiriye. 
 
Têkildarî rewşa Yildirim, Konar û Aktaş ev agahî hatin dayin: "Her sê serlêdanên din (birêz Yildirim, birêz Konar, birêz Aktaş) ji Adara 2015'an dema birin Îmraliyê û vir ve nikarin bi parêzerên xwe hevdîtinê bikin. Di nava 10 salan de birêz Konar û birêz Aktaş bi tenê 3 serdanên û birêz Yildirim jî tenê2 caran bi malbatê re hevdîtin pêk anî. Ji serdana malbatê ya 3'ê Adara 2020'an û vir ve mafên serdanê nehatine bi kar anîn. Nayê zanîn bê ka di 26’ê Kanûna 2024’ê de ji bo her çar serlêdanan, di 8’ê Çileya 2025’ê de ji bo serlêdana Hamîlî Yildirim û di 4’ê Adara 2025’an de 6 nameyên Veysî Aktaş hatine dayîn an na nayê zanîn. Her wiha nameyên ku ji aliyê van girtiyan ve hatine nivîsandin jî negihaye me. Ji 25’ê Adara 2021’an û pê ve, di vê dema raporkirinê de, nepeydabûna telefonên daxwazkaran berdewam kiriye û ji bo bikaranîna mafê telefonê destur nehatiye dayîn.”
 
DÊ SERÎ LI DADGEHA DESTÛRA BINGEHÎN BIDIN
 
Hat ragihandin ku bi hinceta 'cezayên dîsîplînê' yên ji Îlona 2018'an û vir ve her 3 mehan carekê tên nûkirin, pêşî li hevdîtinan hatiye girtin. Di serlêdanê de tê gotin; "Dema ku cezayê dîsîplînê yê 3 mehan ê nehiqûqî yA 16'ê Cotmeha 2024'an hîn jî dewam dikir, em hîn bûn ku di 12'ê Sibata 2025'an de ji aliyê Desteya Dîsîplînê ya Girtîgeha Îmraliyê ve li dijî serlêdanan 'cezayê dîsîplînê yê 3 mehan' hatiye birîn. Ev cezayê dîsîplînê ya nû; piştî ku me 14'ê Sibata 2025'an serlêdaneke nivîskî li Serdozgeriya Komarê ya Bûrsayê kir û diyar kir ku îtiraz û daxwazên me jî di nav de hene' û hate hînbûn ku ji naveroka biryara 'redkirinê' ya 20'ê Sibata 2025'an ku ji aliyê Dadgeriya Înfazê ve li ser daxwaza me hate dayîn. Li gorî vê biryarê serlêdan dîsa hevdîtin ji bo 3 mehan hate qedexekirin. Ev cezayê dîsîplînê mîna yên berê ji parêzeran bi veşartî hate kirin û tevî hemû daxwazên me jî biryar, delîl û mînaka dosyayê bi me re nehate parvekirin. Îtiraza me ya li dijî biryara Yekemîn Dadgeha Cezayê Giran a Bûrsayê ve di 6'ê Adara 2025'an de hatiye redkirin û biryar di 13'ê Adarê de ji me re hate ragihandin. Piştî ku rêyên hiqûqî yên navxweyî biqedin, em ê li dijî biryara redkirinê ya hatiye gotin serî li Dadgeha Destûra Bingehîn (AYM) bidin."
 
DEMA CEZA NÎNE JÎ HEVDÎTIN HATIN ASTENGKIRIN
 
Di serlêdanê de hat ragihandin ku 'cezayê dîsîplînê' ya beriya niha ya 3 mehan di 5'ê Mijdara 2024'an de bi dawî bûye û di 5'ê Sibatê de qediyaye. Piştre di 12 'ê Sibatê de 'cezayê dîsîplînê' ya nû hatiye birîn û ev ‘ceza’ di 6'ê Adarê de bi dawî bûye. Hat gotin ku "Ji ber vê yekê, nabe bê gotin ku di navbera 5'ê Sibatê û 6'ê Adarê de ji aliyê hiqûqî û de cezayê dîsîplînê hatibe birîn. Di navbera van dîrokan de ti cezayek dîsîplînê nîne. Lê belê tevî vê yekê jî j bo 4 serlêdanên malbat û vasiyan yên 7, 14, 21 û 28 'ê Sibatê bersiveke erênî yan jî neyînî nehatiye dayîn. Tevî ku em cezayên dîsîplînê yên bi rengekî sîstematîk hatine birîn weke hiqûqî û rewa qebûl nakin jî; Dema cezayên dîsîplînê di pratîkê de nebin jî, ji bo destûr nedana serdanên malbatan ti hinceteke hiqûqî nîne. Ev rewş ji pêkanînên kêfî û neqanûnî pêk tê." 
 
 
BANGA DÎROKÎ DI SERLÊDANA CPT’YÊ DE YE 
 
Hat bibîrxistin ku Şandeya Partiya Wekhevî û Demokrasiyê ya Gelan (DEM Partî) di çarçoveya çareseriya demokratîk û aştiyane ya pirsgirêka Kurd de di 28’ê Kanûna 2024’an, di 22’yê Çileya 2025’an û di 27’ê Sibata 2025’an de 3 caran çûye serdana Îmraliyê. Hat diyarkirin ku ji parêzerên Buroya Hiqûqê ya Asrinê Ozgur Faîk Erol di hevdîtina 3’yemîn de cih girtiye û Abdullah Ocalan tevî şandeyê “Bana Aştî û Civaka Demokratîk” kiriye. 
 
Di serlêdanê de hate gotin ku bang di qada neteweyî û navneteweyî de rastî eleqeyeke mezin hatiye û wiha hate gotin: “Di 27’ê Sibata 2025’an roja bangawazî hatî kirin de bi de hezaran kes di serî de Amed, Wan û Mêrsîn, li gelek bajarên Tirkiyeyê li qadan kom bûne û piştgiriya xwe ya bi banga birêz Ocalan re ragihandine. Di heman demê de bi wesîleya Cejna Newrozê jî pîrozbahî hatin lidarxistin û di serî de Amed û Stenbol, li gelek bajarên Tirkiyeyê bi milyonan kes daketin qadan û xwedî li banga ‘Aştî û Civaka Demokratîk’ ya birêz Ocalan derketin û daxwaza azadiya birêz Ocalan kirin. Piştî banga ‘Aştî û Civaka Demokratîk’ a birêz Ocalan, gelek welatên girêdayî Konseya Ewropayê, DYA, Rojhilata Navîn, welatên Kendavê û gelek welatên din ev bang erênî pêşwazî kirin û weke geşadeneke erênî nirxandine. Di asta navneteweyî de jî gelek rojnameger, rewşenbîr, akademîsyen, zanyar û parastvanên mafên mirovan ev bang weke bangekî dîrokî nirxandin û ji bo ev bang cîbicî bibe jî banga berpirsyartiyê li rayedaran kirin. Lewma, weke ku me di raporên xwe yên berê de jî anîbû ziman; hem şert û mercên serlêdêr birêz Ocalan tê de tê ragirtin û hem jî bang û daxuyaniyên weke aktor/muxatabeke siyasî û bibandor dike, hem ji hêla neteweyî ve hem jî di qada navneteweyî de tê şopandin.” 
 
'AZADIYA OCALAN MECBURIYETEKE HIQÛQÎ YE’ 
 
Bi domdarî di serlêdanê de wiha hate gotin: “Weke ku tê dîtin, birêz Ocalan careke din nîşan daye ku li gel çareseriya demokratîk, makezagonî û aştiyane ya pirsgirêka Kurd e, ji bo çareseriyê pêşniyarên berfireh kiriye û banga aştî û demokrasiyê kiriye. Tevî rejîma tecrîda girankirî ya li Îmraliyê jî siyaseta çareseriya demokratîk û aştiyê meşandiye. Gava herî girîng a cîbicîkirina xeta aştî û demokrasiyê ku birêz Ocalan banga avakirina wê dike, di serî de mafên tenduristî û azadiyê bi cîbicîkirina temamiya mafên di destûra bingehîn û peymanên navneteweyî de hatine misogerkirin e. Em dixwazin ku komîteya we di vê mijarê de gavên pêwîst biavêje.” 
 
Di serlêdanê de her wiha cih da biryara “Ocalan 2” ya Dadgeha Mafên Mirovan a Ewropayê (DMME) û biryara binpêkirinê ya têkildarî “Mafê Hêviyê”. Hat destnîşankirin ku Tirkiyeyê her du biryar jî bicih ne aniye û Komîteya Wezîran a Konseya Ewropayê  (KE) jî berpirsyartiya xwe ya kontrolkirina cîbicîkirina biryaran pêk ne aniye. 
 
Hat diyarkirin ku di civîna Komîteya Wezîran a di Îlona 2024’an de biryar hatiye dayin ku di Îlona 2025’an de dê biryara “Ocalan 2” careke din were nirxandin. Hat gotin ku di biryarên Vînter/ Ingilistanê di çarçoveya “Mafê Hêviyê” de piştî 25 salan divê dibêtiya “berdanê” ya girtiyan were nirxandin û Abdullah Ocalan zêdetirî 26 sal in girtî ye. Hat destnîşankirin ku azadiya Abdullah Ocalan ji hêla hiqûqî ve “mecbûriyeteke.” 
 
Bi domdarî wiha hate gotin: “Weke ku hûn jî dibînin, li Îmraliyê gelek sepanên li dijî qedexeya îşkenceyê, ji hêla DMME û Komîteya Wezîran a KE’yê ve hatine tespîtkirin. Lêbelê rejîma hefsê ya muebbeta girankirî ku derfetê nade berdana bişert, tevî ku DMME’yê gotiye ku li dijî qedexeya îşenceyê ye jî Tirkiyeyê tiştên pêwîst ên vê biryara binpêkirinê bicih ne aniye. Hikûmetê, di nava dema derbasbûyî de got ‘di nava qanûnan de sererastkirineke weke ku bi tu awayî nayê berdan heye lewma mimkin nîne were berdan.’ Bi vê gotinê re jî biisrar diyar kir ku dê rejîma hefsê ya muebbeta girankirî ku di hiqûqa navneteweyî de weke îşkence tê pênasekirin, dê bidomîne. Rayedarên hikûmetê heta niha jî bi tu awayî bersiveke erênî nedane daxwazên Komîteya Wezîran a KE’yê. Ne diyare ka dê ji vir şûnde bersivê bide yan na. Di vê çarçoveyê de divê mirov bibêje ku, têkoşîna li dijî îşkenceyê peywira komîteya we ye û li gorî me hesasiyeta we ya pêwîst a li dijî rejîma înfazê ya li îmraliyê ku li gorî hiqûqa navneteweyî ‘îşkence’ ye, dê di mijara têkoşîna li dijî îşkenceyê de xwedî bandoreke mezin be.” 
 
DAXWAZ 
 
Hat destnîşankirin ku CPT herî dawî di 2022’yan de çûye Îmraliyê lê heta niha jî rapora xwe ya têkildarî serdanê aşkera nekiriye. Di serlêdanê de ev daxwaz hatin rêzkirin: 
 
“ *Şert û mercên li Îmraliyê ji serdana we ya dawî ya di 22’yê Îlona 2022’yan heta niha di nava nediyariyekê de berdewam in û her ku diçe girantir dibin. Di nava 2 sal û nîvan de şert û merc derbasî qonaxeke nû bûne. Em dixwazin ku hûn hûn tavilê û bi taybet biçin serdana Girtîgeha Îmraliyê. 
 
* Ji bo ku serlêder di nava şert û mercên li gorî rûmeta mirovahiyê de bên ragirtin, ji bo bikarin bi parêzer, malbat û cîhana derve re pêwendiyan deynin, ji bo tevahiya mafên wan ên ragihandin-agahîgirtinê bên cîbicîkirin, ji bo bidawîkirina cezayên disiplînê û biryarên qedexeya hevdîtina bi parêzeran re ku bi awayekî sîstematîk tên dayin bên bidawîkrin, em dixwazin hûn tevahiya hewldanên pêwîst bikin. 
 
* Em dixwazin tevdîrên zorê yên ku şert û mercên îşkence û miameleya dermirovî û xerab ji holê radikin bên girtin. Û di vê çarçoveyê de jî prosedura di Xala 10/2. A Peymanê de hatiye destnîşankirin bê destpêkirin û were ragihandin. Bi taybet jî heke hevdîtinên bi parêzer û malbatê re di demekî herî kin de neyên kirin, em dixwazin di serî de tespîtên di serdana 22’yê Îlona 2022’yan de hatine kirin û çavdêriyên giştî yên ji berê heta niha yên têkildarî Îmraliyê bi raya giştî re bên parvekirin. Her wiha em dixwazin ku biryar were dayin ku rapora serdana 22’yê Îlona 2022’yan jî di çarçoveya prosedurê de li daxuyaniyê were zêdekirin.” 
 
MA / Omer Îbrahîmoglû 

Sernavên din

08/05/2025
11:34 Di şerê Hindistan-Pakistanê de herî kêm 43 kes hatin kuştin
11:29 Li dijî girtîgehên bi ‘tîpa bîrê’ greva birçîbûnê tê destpêkirin
11:24 Ji bo rojnameger Zeynep Kuray biryara beraetê hate dayin
11:20 Welatiyên li dijî GES'ê li ber xwe didin: Em naxwazin ji gundê xwe bar bikin
10:50 Êrişên DAIŞ’ê yên li Dêrazorê didomin
10:44 Dayika girtiyê nexweş Ayik: Ji bo aştiyê ji ewil divê girtiyên nexweş bên berdan
10:20 Xelkê Amedê ji zema bo veguhestinê hatiye kirin aciz e
09:53 Tevî agirbestê jî Tirkiyeyê 23 hezar û 369 caran êriş kir
09:52 'Ge rem bibin yek wê şanoya Kurdî bibe asoya gel'
09:28 'Em mecbûr in xwesteka herî mezin a Onder aştiyê pêk bînin'
09:28 ‘Divê hemû sazî ji bo bidawîkirina tundiyê bi berprisiyarî rabin'
09:22 Mal bi mal digere û banga Abdullah Ocalan ji gel re vedibêje
09:10 Poşmantî qebûl nekir berdana wî 11 mehan hat taloqkirin
09:09 'Em ê alaya Onder a ji bo aştiyê di asta herî jor de bilind bikin'
09:00 ROJEVA 8’Ê GULANA 2025’AN
08:49 Dewleta tirk Amediye bombebaran kir
08:48 Hesaba X’ê ya Îmamoglû hate astengkirin
07/05/2025
16:49 Ji bo Onder mewlûd hatin dayin
16:24 Li Dêrsimê operasyona leşkerî hate destpêkirin
16:08 Onder li Meclisê hat bîranîn: Divê pêvajoya nîvco hiştî em temam bikin
15:30 ÎHD: Piştevaniya bi girtiyan re tiştekî însanî ye
14:46 Li Wanê starta 15’ê Gulanê Cejna Zimanê Kurdî hat dayin
14:33 Hevserokê SGDF’ê Muslum Koyun tehliye bû
14:18 Di doza Semra Guzelê de ji bo şahid biryara anîna bi darê zorê
13:58 Bahçelî li Meclisê çû serdana şîna Onder
13:42 Welatiyên li dijî GES'ê derketin kemçe dan sekinandin
13:18 Li Stenbolê bi pileya 3.4’ê erdhej çêbû
13:06 Li Almanyayê zanîngeha Kurd tê vekirin
12:38 Li Sûriyeyê di rojekê de 13 kes hatin qetilkirin
11:42 Rojnameger Dîren Yurtseverê beraet kir
10:57 Çeteleya tundiyê ya JINNEWS’ê: Di meha Nîsanê de 34 jin hatin qetilkirin
10:44 Cezayê muebbeta girankirî dan kujerê Hîlal Karê
10:28 Şerê di navbera Hindistan û Pakistanê de giran dibe: Bi dehan kes hatin kuştin
10:02 Li Kerboranê rêyên 3 gundan bi hinceta 'ewlehiyê' hatin girtin
09:59 Cotkarên tûfiringiyan ji ber zêdebûna lêçûnan bi gilî û gazinc in
09:43 Temel: Em ê ji bo xeyala Komara Demokratîk a Onder bixebitin
09:34 Dayikên Aştiyê: Têkoşîna Onder dê bi ser keve
09:26 Ayla Akat Ata: Têkoşîna Onder wesiyete
09:25 Gundê Cixsê GES'ê naxwaze!
09:13 Ji bo berdana girtiyên nexweş dakevin qadan
09:13 Zeyneb Murad: Banga Abdullah Ocalan bû zemîna konferansê
09:00 ROJEVA 7’Ê GULANA 2025’AN
06/05/2025
16:33 Dadgeha Bilind di biryara xwe ya ‘hesta cinawirî tune ye’ de israr dike
16:10 Aslan, Înan û Gezmîş li ser gorên xwe hatin bibîranîn
15:35 Gundiyên tev li civîna ÇED’ê bûn projeya GES’ê red kirin
15:18 ‘Yên aştiyê dixwazin bila operasyonan bidin sekinandin’
15:08 Serdanên ji bo şîna Onder didomin: Em ê têkoşîna Onder mezin bikin
14:15 Tengîoglû ê êrişî Ozel kiribû hate girtin
13:42 Di febrîqeya ardî de teqîn çêbû: 7 kes birîndar bûn
13:33 Li Dêrsimê 2 kes hatin binçavkirin
13:30 Ji bo Sarsilmaz ê OHD’î biryara beraetê hate dayin
13:29 Serokê AKP’î di şîna Onder de got: Dê hewldana Kekê Sirri bi ser keve
13:28 Tehliyeya Tekîn ê 30 sal in girtî ye 11 mehan hate taloqkirin
13:28 Şîna ji bo Onder hatiye danîn di roja duyemîn de didome
13:27 Posterê Onder li navenda giştî ya DEM Partiyê hat daliqandin
12:22 Li Colemêrgê gundiyan li dijî madenan çalakî dan destpêkirin
11:43 Di doza rojnameger Nûrcan Yalçinê de dê li şahid bê guhdarîkirin
11:32 Doza 3 rojnamegeran hate taloqkirin
11:26 Parêzeran ji bo hevdîtina li Îmraliyê serlêdan kirin
11:07 Danişîna doza rojnameger Topaloglû hate taloqkirin
10:37 Cengîz Çîçek: Em dikarin di şexsê Onder de aştiyê civakî bikin
10:26 Tanrikulu: Divê em rola avaker a Onder biparêzin
10:24 'Em ê têkoşîna Sirri Sureyya Onder bidomînin’
10:09 Akin Bîrdal: Divê tecrîd rabe, şert û merc bên sererastkirin
09:52 Dayika girtiyê bertek nîşanî bicihkirina kamerayan da: Kiryareke bêrûmet e
09:47 Qada perwerde û têkoşînê ya jinan: Navenda Piştevaniyê ya Jinan
09:35 'Li dijî êrişên li ser jinan têkoşîneke hevpar divê'
09:14 Rojnamevana girtî rewşa girtiya ku îşkence lê hat kirin ragihand
09:03 Ji bo 10 bajaran hişyariya barînan hate kirin
09:03 Ji Dayikên Aştiyê bertek ji bo êrişan: Agirbest yekalî nabe, divê şer raweste
09:02 Siyasetmedarê Azerbaycanî Yaqublu 36 roj in di greva birçîbûnê de ye
09:00 Dê bi daxwaza 'Bila Kurdî bibe zimanê fermî û perwerdehiyê' li qadan bin
09:00 ROJEVA 6’Ê GULANA 2025’AN
05/05/2025
16:49 Navê Sirri Sureyya Onder dê li navenda çandê were kirin
16:43 Gucenmez ê DEM Partiyî hate berdan
16:19 Necla Yildiz ku tehliyeya wê hatibû taloqkirin hate berdan
15:34 Li Sûriyeyê rojnamegerek hate kuştin
15:09 Dewleta tirk di 6 rojan de hezar û 987 caran êriş kir
15:00 BES'ê li gelek bajaran TUÎK protesto kir
13:54 Ji bo Onder li gelek bajaran şîn hate danîn
13:07 Miftiyê ji tacîza zayendî ya li dijî zarok dihat darizandin beraet bû
12:20 Rêveberiya Xweser: Berxwedana li Bendava Tişrînê bi ser ket
12:06 Li Xana Axparê navê Onder li cadeyekê hate kirin
11:42 Xwebûn bi manşeta ‘Her kes berpirsiyarê ziman e’ derket
11:40 Dema binçavmayinê ya êrişkar Tengîoglû dirêj kirin
11:36 Serdanên ji bo şîna Onder dest pê kirin
11:36 ENAG: Enflasyon derket ji sedî 73.88’ê
TUÎK: Enflasyon derket ji sedî 48.73’yê
10:55 MKG’ê rapora xwe ya meha Nîsanê aşkera kir
10:42 Di 10 salan de tenê daxwazek qebûl kirin: Doz bêencam tê hiştin
10:17 DAIŞ’ê li Dêrazorê êriş kir
10:16 ‘Onder aştî weke wesiyet ji me re hişt’
09:50 Kesên tev li şîna Onder bûn: Em ê têkoşîna wî mezin bikin
09:47 Kesên teqawît di nava lepên krîzê de ne: Mûçe têra kirê nakin
09:27 AYM’ê ji bo girtina Songul Kapanci ya bi heman hincetê biryara binpêkirinê da
09:00 ROJEVA 5’Ê GULANA 2025’AN
08:53 Ciwanên Amedê ji bo Onder pankart daliqandin: Oxir be qasidê roja me
04/05/2025
19:34 Malbata Onder û DEM Partî dê sibe şînê danin
19:23 Amedsporê Adanaspor 4-0 têk bir
19:14 Gucenmez ê DEM Partiyî hate binçavkirin
19:10 DBP’ê êrişa li dijî Ozel şermezar kir